ثبت بین‌المللی

سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO)، یکی از آژانسهای تخصصی سازمان ملل متحد، مسئول هماهنگی و توسعه سیاست‌ها و ابزارهای بین‌المللی در زمینه مالکیت معنوی در سراسر جهان است. این سازمان از طریق سیستم‌ها و معاهدات مختلف، امکان ثبت و حمایت از اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری را در سطح جهانی فراهم می‌کند.
ثبت علامت تجاری در سطح جهانی از طریق موافقتنامه و پروتکل مادرید (Madrid system) امکان‌پذیر است.

معاهده مادرید (Madrid Protocol):

این معاهده یک سیستم جهانی است که به شرکت‌ها و صاحبان علامت تجاری این امکان را می‌دهد که علامت تجاری خود را در کشورهای مختلف از طریق یک اظهارنامه ثبت کنند. این معاهده فرآیند ثبت علامت تجاری را در کشورهای مختلف ساده‌تر می‌کند و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.

مزایای ثبت در WIPO:

• ثبت علامت تجاری در بسیاری از کشورهای عضو معاهده مادرید به‌طور همزمان و تنها با تسلیم یک اظهارنامه
• کاهش هزینه‌های ثبت و صرفه‌جویی در زمان
• حفظ حقوق انحصاری در کشورهای مختلف

ثبت طرح صنعتی در WIPO:

طرح صنعتی به طراحی‌های جدید و منحصر به فردی اطلاق می‌شود که ظاهر و شکل‌ظاهری محصولات را تغییر می‌دهند. این طرح‌ها ممکن است شامل ویژگی‌های خاصی چون رنگ‌ها، شکل‌ها، الگوها یا تزئینات خاص باشند که بر ویژگی‌های ظاهری یک محصول تأثیر می‌گذارند. ثبت طرح صنعتی در WIPO از طریق *معاهده لاهه* (Hague Agreement) امکان‌پذیر است.

• معاهده لاهه(Hague Agreement)

  این معاهده یک سیستم بین‌المللی برای ثبت طرح‌های صنعتی است که به صاحبان طرح‌ها اجازه می‌دهد که طرح صنعتی خود را در کشورهای مختلف ثبت کنند.

• فرآیند ثبت

  بررسی و آماده‌سازی درخواست: متقاضی باید طرح صنعتی خود را به همراه توصیف‌های لازم برای WIPO ارسال کند.
  ارسال درخواست به کشور مبدا: مانند علامت تجاری، درخواست طرح صنعتی نیز ابتدا باید در کشور مبدا ثبت شود و پس از تأیید به WIPO ارسال گردد.
  بازبینی و صدور گواهی: WIPO پس از بررسی درخواست، گواهی ثبت طرح صنعتی را صادر می‌کند.

• مزایای ثبت طرح صنعتی در WIPO

  ثبت طرح در کشورهای مختلف با یک درخواست واحد
  ساده‌سازی و تسریع فرآیند ثبت طرح صنعتی
  حفاظت بین‌المللی از طرح‌ها در برابر کپی‌برداری

ثبت اختراع در WIPO

اختراع به هر نوآوری جدیدی اطلاق می‌شود که مشکل یا نیازی را در صنعت و تکنولوژی حل کند. اختراع‌ها از طریق *معاهده همکاری در ایت از اختراعات، علائم تجاری، حق مؤلف، طرح‌های صنعتی و سایر حقوق مالکیت معنوی کمک می‌کنند. در زیر برخی از مهم‌ترین کنوانسیون‌ها و معاهداتی که ایران به آن‌ها پیوسته است، آورده شده است:
کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی (Paris Convention for the Protection of Industrial Property)*
سال پیوستن ایران: ۱۹۶۲
این کنوانسیون یکی از مهم‌ترین اسناد بین‌المللی در حوزه مالکیت صنعتی است که از اختراعات، علائم تجاری، طرح‌های صنعتی و حق مؤلف حمایت می‌کند. کنوانسیون پاریس اصل «اولویت ملی» را برای کشورهای عضو در نظر می‌گیرد و به صاحبان حقوق امکان می‌دهد تا در کشورهای مختلف از حقوق خود محافظت کنند.
معاهده همکاری ثبت اختراعات (Patent Cooperation Treaty - PCT)
سال پیوستن ایران: ۲۰۰۰
معاهده همکاری ثبت اختراعات (PCT) به مخترعان این امکان را می‌دهد که اختراعات خود را در بیش از ۱۵۰ کشور از طریق یک درخواست واحد ثبت کنند. این سیستم فرآیند ثبت اختراع را ساده‌تر و ارزان‌تر می‌کند و باعث تسهیل دسترسی به بازارهای جهانی می‌شود.
کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری (Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works)
کنوانسیون برن مهم‌ترین کنوانسیون بین‌المللی در حوزه حق مؤلف است. این کنوانسیون از آثار ادبی، هنری، علمی و سایر آثار خلاقانه حمایت می‌کند و برای کشورهای عضو الزامی است که از حقوق مؤلف به مدت حداقل ۵۰ سال بعد از مرگ مؤلف حمایت کنند.
معاهده مادرید در خصوص ثبت علائم تجاری (Madrid Agreement for the International Registration of Marks)
سال پیوستن ایران: ۲۰۰۳ معاهده مادرید به صاحبان علائم تجاری این امکان را می‌دهد که علامت تجاری خود را در سطح بین‌المللی در بیش از ۱۰۰ کشور ثبت کنند. این معاهده به‌ویژه برای شرکت‌های فعال در سطح جهانی مفید است و فرآیند ثبت علامت تجاری را ساده‌تر می‌کند.
موافقتنامه ليسبون در خصوص حمایت از نام‌های جغرافیایی (Geneva Convention for the Protection of Appellations of Origin)
این کنوانسیون در خصوص حمایت از نام‌های جغرافیایی و محصولات مرتبط با مناطق خاص جغرافیایی است. هدف این کنوانسیون این است که محصولات خاص از مناطق خاص جغرافیایی، نظیر محصولات کشاورزی و صنایع دستی، حمایت شوند و در برابر تقلب و کپی‌برداری محافظت گردند.
سازمان جهانی مالکیت معنوی با اِمضای توافقنامه‌ای در استکهلم در سال ۱۹۶۷ «برای تشویق آثار خلاقانه در راستای حِمایت از مالکیت معنوی در جهان» تأسیس شد.این سازمان در حال حاضر 193 عضو دارد و 28 مخوافقت نامه بین المللی را مدیریت می کند که مهم ترین و موثرترین این موافقت نامه ها در حوزه مالکیت صنعتی به شرح زیر است که مسیر ثبت بین المللی در حوزه اختراع، علائم تجاری و نشانه های جغرافیایی را تسهیل می کند.

کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی (الحاق ایران در سال 1337)

کنوانسیون پاریس در سال ۱۸۸۳ منعقد شد و بعدها طی اصلاحاتی تکمیل گردید. این کنوانسیون درمفهوم وسیع آن، به عنوان سندی پایه درزمینه ی موضوعاتی از جمله اختراعات، علامت تجاری، طرح های صنعتی، مدل های اشیاء مصرفی (اختراعات کوچک)، اسامی تجاری، نشانه های جغرافیایی و جلوگیری از رقابت غیر منصفانه محسوب می شود.
همه ی دولت ها اعم از اینکه عضو سازمان جهانی مالکیت فکری باشند یا نباشند، می توانند به عضویت این کنوانسیون در آیند.
هدف اصلی این کنوانسیون ایجاد یک سند پایه برای موضوعات فوق الذکر در زمینه ی حقوق مالکیت صنعتی است.
طبق مقررات مربوط به حوزه ملی، هر یک از کشورهای متعاهد، می‌بایست همان حفاظت‌هایی که از اتباع خود در مورد هر یک از حقوق مالکیت فکری ذیل کنوانسیون به عمل می‌آورند، بدون هیچ‌گونه کم و کاست، به اتباع دیگر کشورهای عضو نیز تخصیص دهند.
اتباع کشورهای غیر متعاهد نیز، در صورت اقامت در یکی از کشورهای متعهد یا داشتن یک مرکز یا سازمان صنعتی یا تجاری واقعی و مؤثر در این کشورها، از همین حقوق برخوردار خواهند بود.

کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکیت معنوی (الحاق ایران در سال 1380 )

در سال 1967 میلادی کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکیت معنوی به تصویب رسید و ازجمله وظایف آن تائید خدمات اداری اتحادیه های پاریس و برن و دیگر اتحادیه های مخصوص که در رابطه با اتحادیه های مزبور تأسیس شده اند، می باشد این سازمان در سال 1974 به عنوان یکی از سازمان های تخصصی سازمان ملل متحد پذیرفته شده است.

طبق ماده 4 کنوانسیون سازمان جهانی مالکیت معنوی اهم وظایف سازمان جهانی مالکیت معنوی بدین شرح می باشد:

ارتقاء توسعه تدابیر پیش بینی شده برای تسهیل حمایت مؤثر از مالکیت معنوی در سراسر جهان و هماهنگی قوانین ملی در این زمینه انجام وظایف اداری اتحادیه پاریس، اتحادیه های ویـــژه ای که در رابطه با این اتحادیه تأسیس شده اند و اتحادیه برن قبول یا شرکت در اجــــرای هرگونه موافقت نامه بین المللی که به منظور بالا بردن حمایت از مالکیت معنوی تنظیم شده باشد

تشویق انعقاد قراردادهای بین المللی مربوط به ارتقاء حقوق مالکیت معنوی

موافقتنامه و پروتکل مادرید در ارتباط با ثبت بین‌المللی علائم تجاری (الحاق ایران در سال 1382) سیستم مادرید راه حلی ساده برای ثبت ساده و مقرون به صرفه‌‌ی علائم تجاری در سطح بین‌‌المللی است. بدین صورت که با تسلیم یک اظهارنامه و پرداخت تنها یک هزینه میتوان علامت تجاری موردنظر را در کشورهای مختلف به ثبت رساند. این در حالی است که در حالت عادی (یعنی طبق کنوانسیون پاریس 1883)، برای ثبت علامت تجاری در چند کشور مختلف باید در هر یک از این کشورها به طور جداگانه اظهارنامه تسلیم کرد و هزینه‌‌ی جداگانه‌‌ای نیز پرداخت کرد. به منظور اجتناب از نیاز به ثبت علامت تجاری بطور جداگانه در هریک از سازمانهای ملی یا منطقه ای ثبت علائم، سازمان جهانی مالکیت معنوی WIPO سیستم مادرید را جهت ثبت بین المللی علائم تجاری ایجاد کرده است. ج.ا.ایران در سال 1382 به موافقتنامه و پروتکل مزبور ملحق و با توسعه خدمات ثبت بین المللی یکی از اعضای موثر و فعال معاهدات مزبور شده است.، مطابق با موافقت و پروتکل مادرید (سیستم مادرید)( هرشخصی که به طریقی )بلحاظ ملیت، اقامت و یا استقرار بنگاه صنعتی یا تجاری به یک کشور طرف قرارداد و یا هردو معــــاهده مذکور مرتبط باشد، می تواند با ثبت یا درخواست ثبت عالمت تجاری خود در اداره ثبت علائم تجاری آن کشور ، کشور مبدأ، تقاضای ثبت بین المللی در کشورهای هدف را بنماید تا بدون مراجعه به آن کشور ها تقاضای وی مورد بررسی قرار گیرد. متقاضیان ثبت بین المللی علائم می توانند از طریق سیستم مادرید علائم خویش را در کشورهای موردنظر ثبت نمایند.

موافقتنامه مادرید به منظور جلوگیری از نصب نشانه‌های منبع غیرواقعی مبدأ(1382 الحاق ایران در سال)

مطابق این موافقت نامه کليه کالاهای حاوی نشانه غيرواقعی يا گمراه کننده که با آن نشانه، يکی از کشورهايی که اين موافقتنامه در مورد آن ها اعمال می‌شود، يا محلی که در آن کشورها واقع است، به صورت مستقيم يا غيرمستقيم به عنوان کشور يا محل مبداء معرفی شده است، هنگام ورود به هر يک از کشورهای مذکور توقيف خواهند شد.

موافقت‌نامه لیسبون در خصوص ثبت و حمایت بین‌المللی از اسامی مبدا (1383 الحاق ایران در سال)

موافقت نامه لیسبون حمایت از اسامی مبدأ را مقرر کرده است. اسم مبدأ « نشانه جغرافیایی یک کشور، منطقه یا محل است که برای معرفی محصولاتی که در آنجا تولید شده اند، بهکار گرفته می شوند و کیفیت یا ویژگیهای محصول منحصراً و ضرورتاً به عوامل محیط جغرافیایی آن مثل عوامل طبیعی و انسانی وابسته است». این اسامی به درخواست مقامات صالح کشورهای عضو در دفتر بین المللی وایپو در ژنو ثبت می شود. دفتر بین المللی این اسامی مبدأ را ثبت بین المللی نموده و به طور رسمی به اطلاع دیگر اعضا می رساند. جمهوری اسلامی ایران از سال 1383 عضو موافقتنامه لیسبون می باشد.

معاهده همکاری ثبت اختراعات (1386 الحاق ایران در سال)

معاهده همكاری ثبت بين المللی اختراعات PCT، توسط سازمان جهانی مالكيت معنوی WIPO اداره می شود كه در حال حاضر بيش از 158 كشور عضو اين معاهده می باشند. معاهده ثبت بین المللیج اختراعات اين امكان را فراهم می آورد كه متقاضی با تكميل نمودن تنها يك تقاضانامه بين المللی ثبت اختراع به جای چندين تقاضانامه مجزای ملی يا منطقه ای، حمايت از اختراع را بطور همزمان در کشورهای عضو اين معاهده درخواست نمايد.
موافقت‌نامه نیس در خصوص طبقه بندی کالا و خدمات علائم تجاری (1396 الحاق ایران در سال) موافقت نامه نیست کالاها و خدمات را به منظور ثبت علائم تجاری و علائم خدماتی طبقه­ بندی کرده است . ادارات ثبت علائم تجاری کشورهای عضو، باید در اسناد و انتشارات رسمی مرتبط با هر ثبت بیان کنند که کالاها و خدماتی که علائم تجاری برای آن ثبت می­شود، به کدام طبقه تعلق دارد. این طبقه­ بندی شامل لیستی از طبقات 35 طبقه برای کالاها و 11 طبقه برای خدمات و یک لیست الفبایی از کالاها و خدمات است. موافقت‌نامه لوکارنو در خصوص طبقه بندی طرحهای صنعتی (الحاق ایران در سال 1396) موافقت نامه لوکارنو یک طبقه بندی برای طرح های صنعتی (طبقه بندی لوکارنو) ایجاد کرده است. موافقتنامه لوکارنو، منعقد شده در سال 1968 و اصلاح شده در سال ،1979 در 14 ماده، یک طبقه بندی برای طرحهای صنعتی ایجاد کرده است. این طبقه بندی حاوی 32 طبقه با بیش از 5000 عنوان کالا میباشد. مراجع ذیصلاح دول عضو میبایست در اسناد رسمی و در هر اعلانی که در رابطه با ثبت طرح های صنعتی صادر میکنند، شماره طبقات و زیر طبقات این طبقه بندی که کالاهای حاوی طرح ها متعلق به آن است را قید نمایند.